Posty
Historia
Zasadnicze części zamku pochodzą jednak z okresu panowania dwóch władców: Aleksandra Jagiellończyka (1501-1506) oraz Zygmunta Starego (1506-1548). Autorstwo skrzydła zachodniego (1504-1507) przypisywane jest pochodzącemu z Koblencji Eberhardowi Rosembergerowi.
Franciszek Florentczyk, przybyły do Krakowa na przełomie lat 1501 i 1502, był natomiast autorem kamiennych elementów dekoracyjnych i krużganków. Kontynuatorami wizji twórczej poprzedników byli Benedykt z Sandomierza (skrzydło wschodnie 1524- 1529), oraz Bartolomeo Berrecci (skrzydło południowe 1530 - 1536).
Najpoważniejsze przeróbki miały miejsce za czasów panowania Zygmunta III (1587-1632). Były dziełem Giovanniego Trevano i wiązały się z kolejnym pożarem w roku 1595. Powstały wówczas reprezentacyjne schody Senatorskie, do narożników elewacji północnej dobudowano dwie wieże, a niektóre wnętrza otrzymały nowy wystrój. Następne stulecia przyniosły zamkowi, kolejne zniszczenia (spowodował je m.in. groźny pożar w roku 1702). Częściowej restauracji dokonano pod kierunkiem Domenica Merliniego w roku 1787. Smutne losy zabytku, który po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku, służył jako koszary austriackie, zaczęły się odwracać w roku 1880, kiedy to Wawel zyskał rangę rezydencji cesarskiej. Do prac konserwatorskich przystąpiono na wielką skalę w roku 1905. Odbudową kierował m.in. wybitny architekt-konserwator Adolf Szyszko-Bohusz.. W okresie drugiej wojny światowej zamek na Wawelu stał się siedzibą okupacyjnych władz Generalnego Gubernatorstwa. Głównym rezydentem został Hans Frank. W okresie międzywojennym zamek był oficjalną rezydencją prezydenta Rzeczypospolitej. W 1978 r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO.
Z zewnątrz
W narożu skrzydeł zachodniego i północnego znajduje się wieża, zw. Sobieskiego. Od skrzydła zachodniego odchodzi dwupiętrowa brama Berrecciego. Prowadzi ona na dziedziniec wewnętrzny, zamknięty od czterech stron skrzydłami zamku i od piątej budynkiem, powstałym z połączenia dawnych kuchni królewskich orazwozowni w okresie okupacji hitlerowskiej. Nawierzchnia pokryta jest kostkami brukowymi oraz wapiennymi. Krużganki , okrążające dziedziniec od strony skrzydeł zamkowych podtrzymywane są na kolumnach, zamkniętymi arkadami, z wyjątkiem II pietra, gdzie kolumny są dwa razy większe, zakończone dzbankami, podtrzymującymi więźbę dachu, a w połowie przewiązane podwiązką. Okna i drzwi są ujęte kamiennymi zdobieniami. W narożniku północno-wschodnim znajduje się tzw. wieża Zygmunta III. Przy północnej części skrzydła wschodniego wznosi się wieża Duńska, będąca gotycką pozostałością zamku. Gotyckimi elementami rezydencji są również Kurza Stopka, znajdująca się pomiędzy wieżą duńską i Zygmunta III i będącą podporą dla wschodniego skrzydła, a także wieża zw. Jordanka, która wtapia się ukośnie we wschodnią część budynku. Do obiektu przylegają również Ogrody Królewskie od strony południowej (od której znajduje się główne wejście do nich), północnej i wschodniej. Dzieli się na ogród królowej i ogród króla. Obecnie odtwarzany, znajdowało się w nim wiele pawilonów oraz droga do łaźni króla, która wznosiła się poza murami wzgórza. Zamek łączy się z katedrą wawelską dziedzińcem zw. Batorego oraz przejściem, wybudowanym w obrębie dziedzińca. Dawniej znajdowała się tu także łaźnia królowej (po której pozostała wanna), kaplica św. Marii Egipcjanki. W podziemiu są relikty kościoła św. Gereona.
Wnętrza
W rezydencji znajduje się 71 sal wystawowych, zgrupowanych w pięciu ekspozycjach stałych oraz dwie reprezentacyjne klatki schodowe: Senatorska i Poselska. Większość sal urządzona jest w stylu renesansowym oraz barokowym, są jednak sale przebudowane w stylu klasycystycznym (np. Sala Kolumnowa) i z okresudwudziestolecia międzywojennego (apartament Mościckiego). Prócz tego kilka gotyckich sal – przyziemie dawnej wieży Łokietkowej, obecnie Skarbiec Koronny. Przy urządzaniu wnętrz nie opierano się na ich historycznym wyglądzie z powodu braku dostatecznych materiałów. Drzwi pochodzą z okresu międzywojennego, jak i większość posadzek oraz żyrandoli, a część portali, stropów oraz fryzów jest rekonstrukcją.
Ekspozycje
Reprezentacyjne Komnaty Królewskie: Wystawa obejmuje apartament wielkorządcy krakowskiego na parterze z dobrze zachowanymi portalami i belkowymi stropami modrzewiowymi oraz komnaty II piętra (tzw. piano nobile), pełniącymi funkcje reprezentacyjne, znajdującymi się w skrzydle północnym oraz wschodnim. Na wyposażeniu sal ekspozycji są zabytkowe meble, obrazy, ceramika, rzeźby oraz arrasy Zygmunta Augusta. Ściany niektórych pomieszczeń wysłane są kurdybanami z XVIII wieku, a sufity plafonami, stiukami i stropami kasetonowymi. Pod owymi stropami fryzy, zwane również krańcami. Komnaty te służyły za miejsca do przyjmowania posłów, posiedzeń senatu, uroczystości dworskich, a także bali. Wśród wielu sal znajdują się tam m.in. sala Poselska, Turniejowa, Pod Przeglądem Wojsk, Pod Zodiakiem,Pod Planetami, Bitwy pod Orszą, Jadalnia Zygmunta III, Łożnica Królewska, Gabinet, Kaplica Królewska, Sala Pod Ptakami, Sala Pod Orłem, czy Sala Senatorska.
Prywatne Apartamenty Królewskie: Prywatne apartamenty królewskie stanowią pomieszczenia I piętra, użytkowane przez rodzinę królewską i świtę dworską jako miejsca prywatne, w których poszczególni członkowie dworu spali i spędzali pewną część dnia. Znajduje się tam m.in. apartament dla gości, apartament królewski, apartament prezydenta Mościckiego oraz salę do przetrzymywania sreber stołowych, przebudowaną w XVIII w. przez Dominika Merliniego na przyjazd króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Skarbiec Koronny: Ekspozycja usytuowana jest w pomieszczeniach parteru zamku, w północno-wschodnim narożniku, będącym pozostałością po dawnej wieży Łokietkowej. Zgromadzone tu przedmioty pochodzą m.in. z dawnych skarbców magnackich lub też są pozostałością po dawnym skarbcu. Spośród pięciu sal wystawowych, trzy są gotyckie (sień, sala Jadwigi i Jagiełły oraz sala Kazimierza Wielkiego). W skarbcu znajdują się np. pantofelki koronacyjne Zygmunta Augusta, Szczerbiec (miecz koronacyjny królów Polski), miecz Zygmunta Starego oraz jego korona grobowa, szachy i miniaturowy portrecik Zygmunta III, czy orzeł z zastawy króla Jana Kazimierza.
Zbrojownia: Wystawa, znajdująca się we wschodnim skrzydle obiektu, mieści przykłady broni palnej, białej, sprzętu ochronnego itp. Na ekspozycje przeznaczono pięć sal parteru i piwnice. Choć zbrojownia na Wawelu nigdy nie istniała (prócz kilku sal w skrzydle zachodnim, w których król trzymał prywatne uzbrojeni), postanowiono wyeksponować zbiory muzeum właśnie na takiej wystawie. Eksponaty pochodzą przeważnie z wykopalisk archeologicznych, arsenałów magnackich, czy szlacheckich oraz od prywatnych kolekcjonerów. Wystawę otwarto w 1963 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz